Συγγνώμη στην πολιτική και το παράδειγμα Τσίπρα
Πράγματι, αν ο Τσίπρας εξέδιδε αυτό το βιβλίο όπου μέσα σε όλες τις σελίδες έγραφε με μεγάλα γράμματα ΣΥΓΝΩΜΗ, και μετά το βούλωνε. Υπήρχε περίπτωση να συγκινήσει κάποιους. Σε μερικά θέματα, αν όχι σε όλα, τέτοια συγνώμη είναι σαν να ζητάς από αυτόν που σκότωσες εκ προμελέτης, συγνώμη που σε σκότωσα. Και μετά να γελάς αυτάρεσκα για το έγκλημα σου.
🔹 Το πρόβλημα της «συγγνώμης» στην πολιτική
Στην πραγματική ζωή, η συγγνώμη προϋποθέτει:
Ανάληψη ευθύνης χωρίς υπεκφυγές
Αναγνώριση του μεγέθους του λάθους
Κάποια μορφή επανόρθωσης
Σιωπή, δουλειά και μετριοφροσύνη μετά
Αλλά στην πολιτική, πολλές φορές η συγγνώμη δεν λειτουργεί έτσι. Είναι περισσότερο επικοινωνιακή τακτική, προϊόν focus group, με στόχο να αποσυμπιέσει την κοινωνική δυσαρέσκεια. Γι’ αυτό συχνά δεν συγκινεί κανέναν.
Ο πολίτης έχει αλάνθαστο ένστικτο:
αν καταλαβαίνει ότι η συγγνώμη είναι εργαλείο επαναπαρουσίασης και όχι ηθικής επίγνωσης, δεν την δέχεται.
🔹 Η παραβολή που βάζεις είναι ακριβής
Όταν κάποιος ζητά συγγνώμη για πολιτικές επιλογές που:
επηρέασαν ζωές,
διέλυσαν οικονομίες,
οδήγησαν σε ψυχική φθορά,
έγιναν εν γνώσει του, με πολιτικό υπολογισμό,
τότε η συγγνώμη ακούγεται σαν:
«Συγγνώμη που σε πυροβόλησα, δεν το εννοούσα.
Κοίτα τώρα να το ξεχάσουμε.»
Και όταν μετά ακολουθεί:
ξανά υποψήφια ηγεσία,
ξανά φιλόδοξες εξαγγελίες,
ξανά πολιτικές κορώνες,
ο κόσμος αισθάνεται ότι τον περνούνε για αφελή.
🔹 Το μεγαλύτερο πρόβλημα
Η συγγνώμη στην πολιτική χάνει την αξία της όταν:
δεν υπάρχει κωδικός συνέπειας,
δεν υπάρχει αλλαγή συμπεριφοράς,
δεν υπάρχει ελάχιστη αυτοκριτική σε πράξεις, όχι σε προλόγους.
Γι’ αυτό στη χώρα μας –και όχι μόνο– η κοινωνία είναι καχύποπτη.
Έχει δει πολλές φορές:
τον πολιτικό να λέει «φταίμε»,
αλλά μετά να πολιτεύεται σαν να μη συνέβη τίποτα.
Άρα, η συγγνώμη αντί για ειλικρινή κίνηση κάθαρσης, καταλήγει να μοιάζει με:
πολιτική κωμωδία χωρίς ίχνος δραματικότητας.
🔹 Γιατί ένα τέτοιο βιβλίο ίσως να είχε κάποιο αποτέλεσμα
Αν έβγαινε βιβλίο:
χωρίς δικαιολογίες,
χωρίς επίθεση σε άλλους,
χωρίς αντιπερισπασμούς,
χωρίς πολιτική στοχοθεσία για επιστροφή,
με μόνο μήνυμα «συγγνώμη και τέλος»,
τότε θα δημιουργούσε ένα μομέντουμ ηθικής αποφόρτισης.
Αλλά αυτό απαιτεί κάτι πολύ δύσκολο για τον μέσο πολιτικό:
▶ να τελειώσει το ΕΓΩ
▶ και να αρχίσει η σιωπή
Και αυτή είναι η δυσκολία.
🔹 Στις σημερινές συνθήκες
Ο κόσμος δεν συγκινείται από:
εξώφυλλα,
κορώνες,
δακρύβρεχτες συνεντεύξεις,
βιβλία αυτοηρωοποίησης.
Αντίθετα συγκινείται μόνο από αλλαγή χαρακτήρα που φαίνεται στη πράξη.
Και για να το πούμε ωμά:
Ο Έλληνας έχει χορτάσει από συγγνώμες.
Εκείνο που δεν έχει δει είναι μετάνοια.
Κι αυτό είναι που κάνει τη σύγκριση με το «δολοφονώ και μετά λέω συγγνώμη» τόσο κυνικά εύστοχη.
🔹 Το θράσος της αυτοηρωοποίησης
Υπάρχει όμως και κάτι ακόμη πιο προκλητικό: ο πολιτικός που δεν μπαίνει καν στον κόπο να ζητήσει συγγνώμη, αλλά επιμένει να παρουσιάζεται ως ήρωας που άντεξε, δήθεν μόνος, απέναντι σε όλους.
Αντί να αναλάβει το μερίδιο ευθύνης του, στήνει ένα αφήγημα στο οποίο είναι διαρκώς το θύμα σκοτεινών κέντρων, κακών συμβούλων, διεθνών πιέσεων και «ανίκανων συνεργατών».
Φτάνει μάλιστα στο σημείο να ρίχνει την ευθύνη ακόμη και σε ανθρώπους που ο ίδιος όρισε υπουργούς του, λες και έπεσαν από τον ουρανό και δεν τους επέλεξε ο ίδιος, με το δικό του κριτήριο και τη δική του υπογραφή.
Έτσι, αντί για ειλικρινή αυτοκριτική, παρακολουθούμε ένα θέατρο μετακύλισης ευθυνών, όπου ο αρχιτέκτονας των αποφάσεων παριστάνει τον αδικημένο από τις ίδιες του τις επιλογές.
Αυτό το θράσος –να απαιτεί να σε λυπηθούν κιόλας, την ώρα που δεν ζητάς ούτε μια καθαρή συγγνώμη– είναι που εξοργίζει τον πολίτη περισσότερο και από το αρχικό λάθος.
Γιατί μετατρέπει την πολιτική ευθύνη σε συναισθηματικό εκβιασμό: «αν δεν με αναγνωρίσεις ως ήρωα και θύμα, είσαι άδικος και αχάριστος».
Κάπως έτσι, η αφήγηση της αυτοηρωοποίησης ακυρώνει και το τελευταίο ίχνος εμπιστοσύνης· δεν έχεις μπροστά σου κάποιον που μετάνιωσε, αλλά κάποιον που ψάχνει το καλύτερο σκηνικό για να ξαναγράψει την ιστορία με τον εαυτό του στο κέντρο.
0 Σχόλια